Có một thời được nếm mùi hạnh phúc!

Lần đầu tiên biết thế nào là gia đình

 
MỒT THỜI HẠNH PHÚC NGẮN NGỦI

Đó là những năm 1961 đến 1964, thời kỳ tớ đã cởi bộ quân phục để làn đầu tiên được mặc bộ com-lê cà vạt tớ tự sắm do chính đồng tiền tớ kiếm ra bằng nghệ thuật đích thực. Có thể nói thẳng với mấy bác chống cộng vung xích chó là "TRONG HÀNG NGŨ LÃNH ĐẠO CÓ TIẾNG NÓI NẶNG KÝ" KHÔNG ÍT NGƯỜI CÓ CÁI NHÌN KHÁ TIẾN BỘ VỀ VĂN HỌC NGHỆ THUẬT. 

Họ ủng hộ cánh tớ hết mình, đánh giá tài năng không hề "thành phần chủ nghĩa" và không ít người trong số họ đã phải trả giá khá đắt sau này...Không ít người đã không chấp nhận cái thứ "lettres & arts militaires" (mà cụ Nguyễn còn dùng cái tính từ "soldatesque" nặng nề hơn nữa) để phản đối cái kiểu lãnh đạo văn nghệ theo kiểu "ba cùng" : đưa văn nghệ sỹ, diễn viên về nằm ở Đại Đội, ở Hợp tác xã để cải tạo tư tưởng!
Hơn thế nữa cái không khí "sau Sửa sai", cái phong trào quá điên khùng của Đại Cách Mạng Văn Hóa bên Tầu, cái "Chủ nghĩa cộng sản có bộ mặt người" đang thừa thắng xông lên ở bên Liên Sô, không thể không làm cho các vị có đôi chút văn hóa không suy nghĩ lại.....Và nếu không có cuộc chiến tranh chống Mỹ nổ ra (5/8/64)thì...chẳng hiểu trong "nội bộ"sẽ lại xảy ra chuyện gì đây?! (Mục này tớ sẽ kể chi tiết hơn trong phần "Tiếng hát át tiếng bom" sau này....Chúng tớ cũng lại nhờ sự không rứt khoát "ai đúng ai sai" của các cụ mà ...âm thầm tiến lên! Chính trong thời gian này mà chúng tớ được xem "Đàn sếu bay qua" "Người thứ 41", "Bầu trời trong sáng", "Bài ca người lính"....được đọc Hồi Ký của Erhenburg, đọc thơ của Esenine, Eptouchenko...song hành cùng những "tác phẩm" của Lôi Phong, Giang Thanh (cái gì.." "đỏ" ấy chuyển thành ba-lê 4 màn -bố ai mà nhớ tên những.. "đống rác văn nghệ" ấy được!)...và nhận ra là mình đâu có... ngu! Phải biết chọn con đường mà đi...làm gì mà sống, sáng tác làm sao để khỏi tụt lại thời "âm nhạc không son-phe" 

Và thế là hết nhiệm vụ với quân đội, tớ chọn cái nghề sáng tác, và chỉ có sáng tác mà thôi! Ngay cả khi bị điều về nông thôn lao động cải tạo cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nông dân, tớ cũng vẫn làm cái nghề của mình là chính. Mỗi sớm ra đồng đắp đất, be bờ thì tớ cũng theo gương cụ Nguyễn, bao giờ cũng có một hộp ruốc thịt (chà bông) đem theo để giờ nghỉ ...nhấm nháp với mấy củ khoai lang luộc mà nhà chủ gói cho....Ngon ra phết! Còn việc lãnh đạo đã có mấy ông như thứ trưởng Mai Vy cùng đi lo hết. Buổi tối, lại góp tiền nhau, nhờ chủ nhà ngả ra vài chú gà Tò (cái vùng chúng tớ đi lao động cải tạo lần đáng nhớ nhất là vùng Gà Tò, Lợn Tó nổi tiếng mà!) Tối đến, đèn đóm tù mù là lúc tớ nghĩ ra đủ thứ bài hát....Chỉ riêng cái đề tài thủy lợi thôi tớ có đến ba, bốn bài ....Lại còn được giải của Bộ Thủy Lợi của ông Hà Kế Tấn cấp bằng khen nữa cơ đấy! Họ có biết đâu là buổi chiều, không đi lao động là tớ bò ra phản mà chấm cho xong các tổng phổ đã nhận "com-măng" của các nhà hát chứ đâu có phải viết bài phục vụ...Thủy Lợi mà tớ đã hoàn thành nhiệm vụ "mò"tư đem trước cả 2,3,bàì rồi!!
Cũng cần nói thêm về cái thời hạnh phúc của tớ này như sau:
1-Tớ ra khỏi quân đội gặp ngay Thiên thời, Địa lợi-Nhân Hòa!...Thiên thời thì tớ đã nói ở trên vì tớ luôn nghĩ chẳng có Thiên nào,ngoài... "các cụ"
2-Địa lợi là tớ đứợc sống và làm việc ngay tại Hà Nội, nơi đang bùng nổ các Đoàn nghệ thuật lớn mà đoàn nào cũng đang thiếu....thực phẩm (tiết mục) trong khi những Huy Du, Hoàng Vân chưa "vinh quy bái tổ". Các đạo diễn tốt nghiệp từ Tiệp Khắc, từ Liên Sô, Trung Quốc trở về đều muốn cùng tớ làm ăn một cái gì đó cho nó... "tử tế" một chút.Thế là tha hồ cho tớ "luyện tay nghề". Từ một bộ phim hoạt hình "Thỏ và Rùa" đến những vở kịch lớn, những bộ phim truyện đại...dở như "Luống khoai xanh", Độ giốc"..,phim tài liệu như "Chiến thắng trận đầu", "Đất rừng Hướng Lập",....tớ đều viết cho dàn nhạc giao hưởng tuốt! Liên hệ dàn dựng, thu thanh...đã có lệnh của Bộ cho các Nhà Hát có nhiệm vụ cách mạng.."Phải" làm. Đâu có cái cảnh phải lo lót, trả tiền, cát-xê-cát-xiếc cho các đơn vị biểu diễn như bây giờ! Các đạo diễn Dương Ngọc Đúc, Nguyễn Tích, Phạm Lệnh, Ba Kỳ...đều khoái tớ (riêng D.N.Đức đã mời tớ viết nhạc tới 6 vở trong đó có "Hoa và Ngần"của Nguyễn Đình Thi, "Đêm mưa" của Tất Đạt bị....xóa bỏ mất tích! Thế là Hoa và ngần biến thành....Ngân và...Hòa....nghĩa là lấy tiền xong là...hòa cả làng!
Có thể tóm tắt một câu như sau mà không sợ mang tiếng là nói phét: Chưa bao giờ một nhạc sỹ ở Việt Nam (tính đến những năm 61-63) mà kiếm được nhiều tiền như tớ. Các phren có biết không : Một bát phở tái có 1/4 đồng bạc mà tớ đựoc lĩnh một phát tới...ba ngàn ba trăm đồng chỉ riêng có hai sáng tác là "Chiến Sỹ Biên Thùy" và "Câu chuyện Iếc Kút"! Tớ chẳng biết dùng tiền làm gì khi đã mua lại cái piano Gaveau của trường nhạc dân lập còn xót lại từ thời kỳ tạm chiếm (do cụ Bộ Duyệt làm giám đốc) còn khá tốt mà chỉ mất có 700 đồng!! Ngoài ra, còn có cái gì ở Mậu Dịch Quốc doanh để mà....mua!! Trúng mánh về cái khoản địa lợi quá chứ còn gì !
3-Còn về cái khoản Nhân Hòa" thì đúng là tớ trúng số độc đắc! Số là, khi được Ban Tuyên Huấn Trung Ương điều về tăng cường cho 'Mặt Trận Văn Hóa Tư Tưởng ngoài nhân dân???!!", một loạt cán bộ đủ loại đã đổ bộ về mọi Cục,Vu,Viện,Nhà Hát,Trường,Sở để nắm quyền lãnh đạo.Tên tuổi họ đến hôm nay tớ còn nhớ hết nhưng tôn trọng con cái họ,thương hại cho họ phải làm cái nghề "trái khoáy" mang tiếng để đời ,khi phá tan những cái tổ chức đang đà vươn lên....nên tớ cũng chẳng thống kê ra làm gì>Tuy nhiên,trong số họ có những người ,do có đôi chút hiểu biết, nhất là những người có đôi chút văn hóa thời "Đế Quốc sài lang", không phải là họ không đóng góp gì cho chúng tớ trong sự nghiệp.Tớ là người trúng số độc đắc khi được nhận nhiệm vụ tăng cường cho Nhà Xuất Bản Mỹ Thuật và âm nhạc(chú ý :"và âm nhạc" thôi nhé)Ở đấy giám đốc là ông Nguyễn Đình Tính, một ông trung tá địch vận chuyên hỏi cung tù binh Pháp .Còn Trưởng Phòng Âm Nhạc là Thượng Úy pháo binh(!)Nguyễn Đình Quý( đều cùng được quân đội " tăng cường"về!)Nghĩa là tớ nằm dưới quyền" sinh sát" của mấy ông hoàn toàn... điếc đặc và mù tịt về đồ rê mi! Mới đầu thì cũng hơi lo vì nhỡ lại chạm trán phải những tên Đồng Ngọc Vân mới thì...bỏ mẹ!Nào ngờ.hai vị cấp trên này rất "thực sự cầu thị" và tỏ ra hết sức mừng rỡ và thú thật :"Chúng tôi đang mong chờ đ/c từng ngày!Bọn này có biết cái mẹ gì đâu mà duyệt bài hát.!Thôi !Ông cứ lo mỗi tháng ra một tập nhạc (ca khúc),ngoài ra thì cứ...viết thật nhiều "Tiếng Hát Biên Thùy" đi!Từ nay không lo với những lời dèm pha "Ignorance au pouvoir"nữa!"
Trúng số thật rồi.!Tớ cùng mấy anh em Xuân Giao,Thái Cơ,(Văn công T.C.C.T bị ông tướng H.M.Thi "giảm biên"hàng loạt),An Chung (cũng ở F308 tăng cường sang ),-sau này đều trở thành hội viên Hội Nhạc Sỹ V.N cả-,không những "cho ra một mà còn đến 2,3 tập ca khúc một tháng ,mà thỉnh thoảng còn có vài bản hợp xướng như "Sóng cửa Tùng" của Doãn Nho,"Lửa rục cháy" của Hồng Đăng,thậm chí cả những tập bài hát có phần đệm piano,những tập sách làm quen với dàn nhạc giao hưởng,nhạc khí pháp,nghệ thuật phối dàn nhạc....vv.vv..đều được thông qua nhờ sự ủng hộ tích cực của những vị lãnh đạo tương đối có văn hóa này ,mà đứng đầu khối xuất bản là thứ trưởng Nguyễn Đúc Quỳ,cái ông thứ trưởng "nợ nần vì mê mua đĩa hát giao hưởng" mà tớ đã giới thiệu trong một entry trước.Những "xuất bản phẩm cao cấp" này,đến bây giờ,nếu tìm trong thư viện lưu trữ ,gần như 99% đều có tên tớ biên tập hoặc ...tự mình viết hoặc dịch>Tuy vậy,thời giờ để làm việc của cơ quan chỉ chiếm không đầy 5%(!)>Còn lại 95% tớ được "chiếu cố"giảỉ phóng sáng tác hết!Thậm chí tớ được phép chỉ có mặt ở cơ quan buổi sáng thứ hai giao ban đầu tuần và buổi duyệt bài mỗi tháng 2 lần mà thôi!Thế có xướng cái thân đời tớ không cơ chứ!
Cũng phải nói đến những thay đổi khá là tích cực (chẳng biết từ đâu?)rất có lợi cho sự.." âm thầm tiến lên" của bọn tớ. Đó là chính sách "giải phóng sáng tác cho văn nghệ sỹ" mỗi năm ba tháng!(vì anh nào cũng phải nằm ở một biên chế nhà nước để hưởng lương cán sự,chuyên viên,,)Đó là chính sách "bản quyền tác giả thay thế chế độ thù lao"làm cho đời sống của cánh tớ khấm khá hơn trước!Tất cả đều được in trên "Công báo"của nhà nước (số 21 năm 1961).Cũng có cơ quan không chấp hành viện cớ "không có người thay thế","thiếu người giảng dạy"..vv...vv<Riêng cơ quan tớ thì hai ông lãnh đạo trực tiếp đều ủng hộ tớ hết mình vì thấy tớ giúp đỡ các ông ấy cực kỳ hiệu quả.Chính cái tên Dihavina là do tớ đặt ra từ khi bắt đầu có giao dịch Telex, nhờ in đĩa vớí hãng Supraphon(Tiệp Khắc) đánh dấu một thời vàng son của xuất bản âm nhạc khi tách ra khỏi Mỹ Thuật....Còn nhiều chuyện vui,buồn,trong giai đoạn này nhưng nhìn chung,tớ thấy đó là thời kỳ hạnh phúc>Không phải là vì lần đầu tiên,tớ được xum họp gia đình.Cũng không phải là tớ kiếm đuợc nhiều tiền....Cũng không phải là tớ viết được nhiều tác phẩm mà chính là tớ đã được hưởng hai chữ TỰ DO đúng nghĩa ở cái thời điểm mà không mấy ai có được.Và đây là điều quan trọng nhất tớ muốn nhấn mạnh Đó là phải biết SỐNG CHUNG VỚI DỐT!Chính hai cái ông thủ trưởng đã thú thật với tớ là dốt và yêu cầu giúp đỡ họ nên tớ "tâm phục khẩu phục" mà làm việc ,cộng tác với họ hết sức chân thành....
Tớ thật tâm lo ngại cho những người có tài,có thiện chí ngày nay phải làm việc với những "cái đầu đại dốt" nhưng lại được dán nhãn hiệu tài giỏi hơn người với những bằng cấp thật nhưng kiến thức"dỏm" Và tớ cầu mong cho họ gặp được người lãnh đạo dốt mà có thiện chí còn hơn là những kẻ "hãnh tiến- cơ hội" chẳng cần nghe ai.học ai... vì họ cứ tưởng là họ giỏi hơn ,ưu việt hơn mọi người với những cái học vị,danh hiệu mà một dêm ngủ dậy,họ..."vớ" được!!
Cuộc đời của tớ hưởng hạnh phúc như thế đó.Nó được hơn 3 năm rồi chấm dứt!Tại sao?Tớ sẽ kể tiếp trong những entry sau!,